Làng nghề truyền thống

Mành tăm và lót đĩa tre được sản xuất như thế nào?

Tọa lạc trong quận Cầu Giấy (trước là quận 6 huyện Từ Liêm), Làng Trung Kính hạ, xã Trung Hòa là một trong những làng nghề thủ công truyền thống lâu đời của Hà Nội vẫn hoạt động cho đến ngày nay.

Làng nghề này ra đời từ hơn 1000 năm trước với nghề thủ công “Chẻ nan tre làm chân hương” để bán cho dân di cư từ phương Bắc sang. Trải qua năm tháng thăng trầm của lịch sử, vì mưu sinh và theo xu hướng của thị trường nên người sản xuất dần dần chuyển sang nghề làm mành treo và hiện nay là các sản phẩm trải bàn, lót đĩa.

Cũng nhờ ngành nghề truyền thống này mà nhóm sản xuất đã được Craft Link hỗ trợ hơn 20 năm qua từ công đoạn thiết kế mẫu mã, pha trộn màu sắc cho đến marketing tiêu thụ sản phẩm.

Để làm ra một bộ lót đĩa vừa tiện dụng lại vừa mang tính thẩm mỹ, các nghệ nhân phải hết sức tỉ mỉ, chuyên tâm và khéo léo trong quá trình sản xuất mới làm ra được các “tác phẩm” hoàn toàn bằng tay nhưng 100 chiếc như 1.

Không giống như những nơi sản xuất khác sử dụng chất liệu mây, tre, trúc…và dựa vào máy móc để làm ra các sản phẩm, nhóm làng nghề Trung Kính chỉ sử dụng cây cầy Giùng (một họ nhà Giang, mọc rất nhiều tại các khu rừng thuộc tỉnh Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Giang) bởi sự dẻo dai và kết cấu của cây tạo ra độ mịn khi làm những sản phẩm lót đĩa này.

Hoàn thành một bộ lót đĩa, người sản xuất phải tiến hành rất nhiều công đoạn như: (1) Chia kích cỡ; (2) Cạo vỏ xanh bên ngoài; (3) Chẻ nan mỏng như dải quạt; (4)Tước nhỏ rồi tẩy oxy già cho trắng đều; (5) Hong khô; dùng chân xát; (6) Nhuộm màu và phơi phóng cho đều; (7) Cuối cùng mới đem đi dệt tay.

Vì làm thủ công và đòi hỏi sự tinh tế, thẩm mỹ cao nên trung bình mỗi ngày một người thợ chỉ có thể dệt được khoảng 10 – 15m mành khô khổ 40cm và khoảng 07m mành khô khổ 70cm.

Máy móc có thể hỗ trợ con người nhưng để tạo ra “hồn’ của tác phẩm thì không thể thiếu đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân được. Vì vậy, ở mỗi bộ lót đĩa bạn sẽ thấy được “lòng yêu nghề, tính tỉ mỉ và sự tài hoa” của các nghệ nhân khi chế tác ra chúng.