Nhóm Dân tộc thiểu số

Người Mông trắng ở Y Tý, Bát xát, Lào Cai

Xã Y Tý nằm chênh vênh trên cực Bắc huyện Bát Xát, là vùng đất xa xôi và khó khăn nhất của huyện, nơi đây quanh năm thời tiết giá rét và mây mù nhiều hơn nắng. Trong cuộc sống hàng ngày, người Hmong ở Y Tý tập trung vào trồng trọt và chăn nuôi. Họ trồng lúa, ngô và một số loại cây hoa màu như lạc, khoai tây, đậu và các loại rau. Họ cũng thu hoạch thảo quả, táo mèo đem bán để có thêm thu nhập. Họ còn nuôi các loại gia súc, gia cầm như trâu, bò, lợn, gà…

Trang phục truyền thống của phụ nữ Mông trắng ở Y Tý gồm có áo với phần cổ hình chữ nhật được trang trí tinh xảo, quần ngắn đến bắp chân, xà cạp trơn màu đen, khăn quấn nhiều lớp trên đầu và một chiếc tạp dề. Tạp dề được trang trí rất công phu: phần chính giữa được thêu ghép vải với một tấm hoa văn to hình chữ nhật ngang và hai miếng chữ nhật nhỏ nằm dọc hai bên. Phần thắt lưng nối với tấm tạp dề có ghép mỗi bên ba ô hình vuông được thêu rất cầu kỳ bằng kỹ thuật ghép vải trổ thủng với các hoa văn đa dạng hình xoắn ốc. Xen kẽ giữa các ô vuông này là các đoạn vải trơn màu đỏ, có thêm vài đường chỉ trắng thêu theo chiều dọc.

Hoa văn truyền thống trên trang phục của người Mông trắng ở Y Tý được sáng tạo và lấy cảm hứng từ những vật dụng quen thuộc hàng ngày như chiếc lược chải tóc, lỗ của chiếc kim khâu, con ốc sên, bông hoa hay hạt dưa…Kỹ thuật thêu của họ cũng rất tinh xảo, bao gồm kỹ thuật thêu đáp vải hình xoắn ốc và thêu dấu nhân. Tuy các mẫu hoa văn truyền thống này luôn có tông màu trầm, không quá sặc sỡ với những mảng màu lớn, nhưng lại có sức lôi cuốn người nhìn đặc biệt bởi các đường nét thêu vô cùng tinh xảo, cầu kỳ…

Với sự tài trợ của Craft Link, sự hỗ trợ của Hội liên hiệp Phụ nữ tỉnh Lào Cai, huyện Bát Xát và xã Y Tý, nhóm Mông trắng ở Y Tý đã được tham gia vào một dự án phát triển hàng thủ công từ năm 2014 – 2016 nhằm cải thiện đời sống kinh tế, giữ gìn nền văn hóa truyền thống và nâng cao nhận thức cho cộng đồng. CRAFT LINK đã thực hiện các khóa tập huấn cho nhóm Mông trong các lĩnh vực: Khôi phục lại kỹ năng thêu, dạy may, dạy kỹ năng hoàn thiện sản phẩm khâu tay cho nhóm viên và dạy kỹ năng quản lý nhóm, quản lý sổ sách, kỹ năng tiếp thị cho Ban quản lý… Bộ sản phẩm mới được phát triển hoàn toàn dựa trên các hoa văn truyền thống trên trang phục của người Mông tại đây và có gía trị sử dụng cao trong cuộc sống hàng ngày…